Workshops Tactical Breathing, Body- and Situational Awareness

Faciliteiten

Het trainingscentrum Weeze is gevestigd op een voormalige Britse luchtmachtbasis, een deel is nog in gebruik als vliegveld, het andere deel als trainingslocatie voor brandweer, USAR, defensie, politie en medische hulpdiensten.

Workshops

Gisterenmiddag arriveerde ik op de basis en zette ik alles in gereedheid voor de training aan negen OvD'en van de Brandweer Gelderland-Zuid en de Brandweer Flevoland deze morgen. Twee weken terug was ik hier ook en in september vorig jaar nam ik als cursist en docent-instructeur deel aan de bijscholingsweek Situationele Commandovoering (SCV), voornamelijk om beter inzicht te krijgen in de fysiologische componenten die te maken hebben met besluitvorming in stressvolle situaties.

Ademhalingstraining

Van oudsher worden ademhalingstechnieken gebruikt door monniken, ingewijden en yogi's uit oost, west, noord en zuid om het bewustzijn van geest en lichaam te vergroten en te versterken. Ook operationele hulpdiensten in het westen zijn zich meer en meer bewust van de praktische toepassing van technieken en vaardigheden, die in yoga- en krijgs disciplines (Budo, Krav Maga, Systema) worden onderwezen en beoefend, zoals meditatie en ademhalingscontrole om noodsituaties effectiever te kunnen hanteren.

Middelpunt

Commandanten, OvD'en, bevelvoerders te velde staan bloot aan alle mogelijke stressoren, het is in complexe situaties van wezenlijk belang het hoofd koel te houden door bewust te voelen waar de ademhaling zich in het lichaam bevindt. Wanneer de ademhaling verhoogd en versneld is, raak je uit je centrum. De training is erop gericht om je ademhaling zoveel mogelijk te centreren in het punt net onder je navel, de Japanse beoefenaren van zen en bushido noemen dit hara, dat is het middelpunt van je lichaam.

Veerkracht

Weerstand voelen is een normale reactie op een buitengewone situatie. Blootstelling aan stress en ongemak zorgt ervoor dat je je bandbreedte vergroot. Iedere keer dat je kou, hitte, honger, dorst, slaapgebrek, pijn en uitputting voelt, weet je waar je grens ligt en leer je steeds beter om je lijf en geest aan te passen aan dat discomfort. Het leven is  voor velen ruw en rauw en de manier waarop je met tegenslag leert omgaan, bepaalt ook je mate van veerkracht en weerbaarheid.

Praktisch

De toepassing van de vaardigheden in een realistische context zorgt er voor dat de deelnemende brandweerofficieren praktische handvatten krijgen aangereikt en in teamverband leren om hun absorbtie- en aanpassingvermogen verder op te rekken.

Koude

Blootstelling aan koude is net als hitte existentieel, beide zijn potentieel levensbedreigend, fysiologisch werkt het weliswaar anders. Dat laat onverlet dat iedereen die zich blootstelt aan kou over een grens gaat. Door middel van 'burst breathing' (puffen bij barende vrouwen), kun je je ademhaling in een seconde of tien, vijftien normaliseren. Dat is essentieel wanneer je overmand word door veel informatie, lawaai en andere stressoren, plots te water raakt, te maken krijgt met een bekneld slachtoffer dat in paniek is of in een geweldssituatie terecht komt. Regulatie van de ademhaling vergroot de overlevingskans.

Methodieken

Deze trainingsmethodiek heeft ook toegevoegde waarde voor militairen, dienders, medics en brandweerpersoneel, die blootgesteld worden aan hittebelasting en andere vormen van levensbedreigende stress. In de loop der jaren heb ik talloze simulaties en oefenscenario's uitgerold met gelijkgestemde professionals in hoog-industriële omgevingen, maar ook in de bergen, op zee, bossen, moerasgebieden, woestijn, jungle en de sub-arctic.

Experiential learning

Het uitgangspunt is om te allen tijde het individu met zijn of haar vragen, twijfels, mogelijkheden en beperkingen, daar waar mogelijk te ondersteunen en te stimuleren cq grenzen te verleggen. Door realistische oefensituaties te creëren wordt het probleemoplossende vermogen van ieder afzonderlijk en het team als geheel vergroot. Veerkracht en weerbaarheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, wanneer je een teamgeest wilt ontwikkelen om de gestelde doelen te kunnen bereiken, zul je aandacht, tijd en energie moeten investeren in je persoonlijke ontwikkeling en het vergroten van je praktische vaardigheden. Dat is een proces en niet op voorhand gebonden aan tijd.  Daarbij geldt dat een ketting zo sterk is als de zwakste schakel.

Groepsdynamiek

De interactie tussen de afzonderlijke officieren zorgt er vervolgens voor dat iedereen zich gezien voelt, kan werken en deelnemen vanuit zijn individuele kracht en inzet. Met name OvD'en komen meestal ter plaatse wanneer er tijdens een incident opgeschaald wordt. Vanuit hun kwaliteiten, ervaringen en expertise moeten zij overzicht zien te krijgen en mede op basis van interactie met de bevelvoerders en manschappen beeld vormen. Wanneer een incident complex is, kunnen zij onder andere assistentie oproepen in de persoon van een Adviseur Gevaarlijke Stoffen (AGS) en collega OvD'en en een HOvD. Aangezien zij zich meestal alleen naar een incident begeven, is juist deze vorm van samenwerking essentieel.

CRM

Crew Resource Management is een belangrijk onderdeel van teams die onder hoogspanning hun werk moeten doen, wanneer ieder zijn taak weet, helder en open communiceert, weet de teamleider wat er op welk niveau gaande is en kunnen er zowel directief als in overleg beslissingen genomen worden, afhankelijk van de ernst van de situatie.

Bijdrage

Al doende leert men, luidt de uitspraak. Door te doen, kom je hindernissen tegen, ga je gestaag verder en verbeter je je vaardigheden en ontwikkel je een andere kijk op complexe vraagstukken. Niet-weten is mijn uitgangspunt, daardoor kan ik open blijven staan voor onverwachte wendingen en ontwikkelingen. In de inter-actie met de groepsleden is het duidelijk waar het om gaat. Waar kunnen we met elkaar een verschil maken in het leven van onszelf en dat van anderen, zeker wanneer de nood aan de mens is. Daar leveren we allen een bijdrage aan.